Het kabinet wil de regels rondom de beoordeling van arbeidsrelaties verduidelijken
en het grijze gebied tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen. Ook wordt de komende
twee jaar gewerkt aan maatregelen en plannen om uiterlijk op 1 januari 2025 het handhavingsmoratorium
op te heffen. Dat staat in de Voortgangsbrief over werken met en als zelfstandige(n).
Het aantal zelfstandigen groeit nog steeds (inmiddels 1,2 miljoen) bleek uit de nieuwste
cijfers van het CBS. Om de balans te herstellen op het gebied van werken met zelfstandigen
en als zelfstandige, heeft het kabinet een aantal maatregelen aangekondigd.
Het kabinet kiest er voor om tegelijk langs drie lijnen maatregelen te nemen:
Het creëren van een gelijker speelveld voor contractvormen van werknemers en zelfstandigen.
Het verduidelijken van de regels over wanneer als werknemer gewerkt wordt en wanneer
als zelfstandige gewerkt kan worden.
Het versterken en verbeteren van de handhaving en in voorbereiding op afschaffen van
het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025.
Voor de eerste lijn is in het Belastingplan 2023 onder andere de versnelde afbouw
van de zelfstandigenaftrek en uitfasering van de fiscale oudedagsreserve opgenomen.
Daarnaast wordt in de brief de voortgang gemeld op de invoering van de verplichte
arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, de mogelijkheden voor collectief onderhandelen
voor zelfstandigen en de versterking van de positie van zelfstandigen in de SER.
Gezagscriterium Met de tweede lijn wil het kabinet de regelgeving verduidelijken. Dit is niet alleen
gericht op het bieden van bescherming van diegenen die daarop recht hebben, maar ook
om echte zelfstandigen meer duidelijkheid te geven over de ruimte om te ondernemen.
De wettelijke norm om werknemers van zelfstandigen te onderscheiden is een open norm
‘werken in dienst van’ (gezag), die door rechterlijke uitspraken (jurisprudentie)
is ingekleurd. Om de praktijk voortaan meer duidelijkheid en houvast te bieden, wil
het kabinet de regels vanuit de jurisprudentie overzichtelijk bijeen brengen en structureren
door de drie hoofdelementen uit de jurisprudentie in regelgeving vast te leggen:
Worden er instructies gegeven en wordt toezicht gehouden op het werk? (ook wel aangeduid
als materieel gezag)
Is het werk organisatorisch ingebed in de organisatie van de werkgevende?
Is er sprake van zelfstandig ondernemerschap binnen een arbeidsrelatie? Dit biedt
een contra-indicatie voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst.
De drie hoofdelementen worden de komende tijd nog verder ingevuld en uitgewerkt met
de betrokkenen. Voor de zomer zal het concept-wetsvoorstel ter internetconsultatie
worden aangeboden. Begin 2024 gaat er een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer met de
uitgewerkte wijzigingen.
Rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst Er wordt gewerkt aan een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst, gekoppeld aan
een uurtarief, zoals ook voorgesteld in het MLT-advies van de SER. Dit rechtsvermoeden
is vooral gericht op het versterken van de positie van werkenden met minder onderhandelingsmacht
en voor wie het daardoor extra lastig kan zijn hun rechten op te eisen. Het rechtsvermoeden
zorgt ervoor dat als iemand zich beroept op een werkgever-werknemer relatie en de
werkgevende het bestaan daarvan ontkent, de werkgevende moet bewijzen dat hij geen
werkgever maar opdrachtgever is.
Handhaving Het kabinet wil het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025 volledig opheffen. Hiervoor
worden diverse acties opgezet om burgers en bedrijven hierop voor te bereiden. Zo
gaat de Belastingdienst actief samenwerken en hulp bieden aan partijen die willen
en kunnen voldoen aan de fiscale en sociale verplichtingen. Ook komt er meer aandacht
voor dossiers waar onzekerheid over de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie bestaat.
Uiteindelijk doel is dat burgers en bedrijven zoveel mogelijk uit zichzelf regels
gaan naleven. Daarbij besteedt de Belastingdienst actief aandacht aan dossiers waar
onzekerheid is over de juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie.
Op vrijdag 23 december publiceert de Hoge Raad naar verwachting het arrest over de
maaltijdbezorgers van Deliveroo.
Bron: Min. SZW 16-12-2022